Каханак Вялікай Мядзведзіцы - Страница 87

— А вы куды?

— Цябе гэта не датычыць! — адказаў Кручок.

— Я сакратар Волисполкома.

— Вось і добра. Ідзі да свайго Волисполкома і кладзіся спаць, бо ты п’яны.

— Што-о?

— Нічога. Сыдзі з дарогі!

Кручок хацеў прайсці міма, але сакратар схапіў яго за левую руку. У той жа момант Кручок агрэў таго палкай, а Каро кінуўся да сакратаровага горла. Другі мужчына хацеў уцячы, але я падставіў нагу, і ён пакаціўся ў балота. Кручок дабавіў ім калом. Вуліца ажыла крыкамі. Здалёк даляталі галасы людзей. Пакінуўшы на зямлі тых двух, мы, спяшаючыся, рушылі далей, а яны пачалі крычаць:

— Трымай іх! Трымайце!

— Зладзеі! Бандыты! Трымайце!

У цемры гучалі крыкі людзей, якія беглі ў наш бок. Пасвяціўшы ліхтарыкам, я ўбачыў больш дзесятка мужыкоў з каламі: яны гналіся за намі.

— Ану, пальні пару разоў, каб пачулі! — вымавіў Кручок.

Я стрэліў некалькі разоў угару. Данёсся яшчэ мацнейшы тупат ног, аднак зараз ён не набліжаўся, а хутка ўсё больш аддаляўся.

— Навыперадкі панесліся! — прамовіў Кручок.

Мы, спяшаючыся, пакрочылі далей. За вёскай збочылі з дарогі і палямі накіраваліся ўперад. Кручок лічыў, што сакратар Волисполкома пазвоніць у наступную вёску, якая ляжала ля тракта і дзе раскватараваўся «заградительный отряд». Там маглі б наляцець на засаду ці аблаву.

Зноў пачалася цяжкая бясконцая дарога палямі. Асабліва дрэнна ішлося ворывам, умёрзлую зямлю зверху яшчэ пакрывала ледзяная абалонка, на якой нага не магла адшукаць надзейнай апоры. Праз значны кавалак часу мы ўсё ж ўзбіліся на дарогу і па ёй прайшлі каля пяці кіламетраў. Потым, звярнуўшы направа, палямі дабраліся да лесу.

Каля чацвёртай гадзіны ўранку наблізіліся да адзінокага хутара. Кручок пусціў сабаку наперад, і мы паціху пачалі сунуцца ў кірунку будынкаў. Нішто не сведчыла пра наяўнасць чужых людзей. З рэвальверамі ў руках падкраліся да вакна, якое выходзіла на дарогу і не было зачынена ваканіцамі. Кручок пасвяціў туды ліхтарыкам. Паміж белай фіранкай і рамамі я ўбачыў вазон герані — знак таго, што на хутары ўсё ў парадку і нікога няма.

Кручок пастукаў у шыбу; Доўга ніхто не адгукаўся. Калі ж праз некалькі хвілін ён пачаў настойліва ляпаць, з сярэдзіны даляцеў жаночы голас:

— Чаго трэба? Хто там?

— Адчыняй, Стася, — прамовіў у адказ Кручок.

— Чакай! Ужо!

— Можаш не апранацца, і так цябе пазнаю!

— Разумнік! — даляцеў праз шыбіны голас.

Праз хвіліну адсунулі ўбок фіранку, а з падваконніка знялі вазон. Кручок спрытна ўскочыў на тое месца і праз вакно залез у хату. Я зрабіў па яго прыкладу. Хлопец паклікаў сабаку, і Каро таксама праз вакно ўскочыў у сярэдзіну памяшкання. Гэта была кухня. Нейкі час мы стаялі ў цемры. Стася выбегла з хаты і зачыніла ваканіцу. Пры неабходнасці яе можна было адамкнуць з сярэдзіны. Стоячы ў змроку, недзе злева чую шэпт.

— Гэнюся не спіць? — вымавіў Кручок. — Можа, прыме мяне на печ, пагрэцца?.. На цёпленькія ножкі!..

— Ах ты, лайдак! Лезь сюды, зраблю табе цёплыя вушы. Бач ты, чаго яму захацелася… А малака!

Чую смех. Вяртаецца Стася і запальвае падвешаную над сталом лямпу. Левы бок кухні займае вялікая печ. З-пад завешанай угары доўгай узорыстай фіранкі затоена зіркаюць нечыя цікаўныя вочы.

Здымаем з сябе курткі, а пасля перавязы. Вымаем з кішэняў чатыры пляшкі спірытусу. Адчыняюцца дзверы, і на кухню, заплюшчваючы ад святла вочы і чухаючы клубы, заходзіць высокая мажная кабета гадоў 45. На ёй шырокі ружовага колеру халат і чаравікі на босую нагу. Гэта гаспадыня хутара — Мар’яна Зых — матка шасці дачок. На хутары не было мужчын, калі не лічыць дурнаватага парабка Ануфрыя, які быў аднаго ўзросту з гаспадыняй і ўжо больш дзесяці гадоў жыў тут. Яго трымалі як конюха і для вывазу з лесу дроў. Астатнюю працу па гаспадарцы рабілі ўласнымі сіламі, як казаў Кручок, «бабскай брыгадай». Зрэшты, гаспадарка была малая, і жанчыны даволі лёгка спраўляліся з ёй… Маці Кручка была далёкай сваячкай Мар’яны, пра што і казала: «сёмая вада на кісялі».

Мар’яна Зых трымала пункт, які знаходзіўся паміж Новым Дваром і Пятроўшчынай, на паўднёвым захадзе ад Менска. У горадзе спецыяльныя пасярэднікі шукалі людзей, якія б хацелі нелегальна перабрацца з Саветаў у Польшчу, і за добрую плату прыводзілі на пункт да Мар’яны, а адсюль Кручок перакідваў іх праз кардон. Ужо трэці год ён паспяхова займаўся гэтым, адначасова носячы кантрабанду.

Распакавалі перавязы, і Мар’яна разам са Стасяй — старэйшай дачкой — палічыла і запісала тавар. Пасля пачала разлічвацца з Кручком (рабілася гэта на вока). За ўвесь тавар Кручок атрымаў 370 даляраў. Даў мне 20 за дарогу.

Затым Стася і Мар’яна падрыхтавалі нам сняданне. А пасля яды гаспадыня прамовіла:

— Ну, хлапцы, ідзіце на гарышча, пераспіце!

— Яшчэ чаго? — адгукнуўся Кручок. — На гарышча? А я хачу на печ!..

Ён скокнуў на прыпечак, а адтуль даў нырца пад занавеску. Пачуліся крыкі, піск, смех.

— А пойдзеш адсюль!

— Ты бессаромнік!

— Наладзім лазню!

Неўзабаве Кручок, сустрэты кулакамі, сігануў з печы на падлогу. Пасля мы ўзялі два доўгія кажухі і разам з Мар’янай і Стасяй, якая несла лямпу, падаліся ў сенцы, дзе стаяла драбіна, што вяла на гарышча. Кручок узлез наверх і паклікаў сабаку, Каро пачаў спрытна ісці па драбіне. Калі ўсе залезлі на падстрэшак, Мар’яна прамовіла:

— Ліхтарыкам там не свяціць і агню не кідаць.

— Добра, добра, — адказаў Кручок.

Палову гарышча займалі высока складзеныя снапы. Кручок выняў збоку некалькі снапоў і загадаў мне залазіць у нару. За мной пайшоў Каро. Тады Кручок адцягнуў снапы назад у праход і замаскіраваў выйсце з сярэдзіны. Звонку яму дапамагала Стася, якая ўзлезла на гарышча разам з намі. Пазней мы папаўзлі па вузкай нары ў канец падстрэшша. Там было прастарней і магло схавацца з дзесятак людзей. Малое акенца, якое выходзіла на дах, было занавешана рэшткамі чорнай ваўнянай хусткі. У выпадку небяспекі і туды можна было ўцячы.