Каханак Вялікай Мядзведзіцы - Страница 77

Усе ўсміхаюцца. Мацей кажа дачцэ:

— Насця, прынясі госцю міску і лыжку!

Шчур звяртаецца да Насці, якая выходзіць з-за стала:

— Панна Насця! Але прыкіньце, каб місачка і лыжачка былі як трэба! У мяне, гаспадар, так: заўсёды цягне з’есці што-небудзь добрае і… шмат! А вашу капусту я ўжо ў Душкаве знюхаў. Бег так, што боты амаль не згубіў.

Пры ядзе ў Даўрыльчукоў звычайна пануе цішыня. Зараз жа з’явіўся нязвыклы рух, які выклікаў толькі сам Шчур. Еў і гаварыў, еў і гаварыў. Нахіляўся то ўправа, то ўлева, блішчэў вачыма і жартаваў. Усіх зачапіў… Бачу вясёлыя твары. Разлягаюцца ўсё мацнейшыя выбухі смеху. Я прыглядаюся да Шчура і не пазнаю яго. Звычайна размаўляе мала. З сябрамі ўедлівы, задзірысты. Са мной прыстойны, зычлівы, але скупы на жарты. А тут кіпіць удаваным рухам і жыццём. Хоча развесяліць нас, і гэта яму ўдаецца напоўніцу.

У пакоі была балалайка, на якой хлопцы і дзяўчаты час ад часу штосьці сабе падыгрывалі. Вечарам, калі ўся сям’я сабралася ў камплекце, бо найважнейшыя справы па гаспадарцы былі скончаны, Шчур, настроіў балалайку і пачаў іграць. Іграў добра, і ўсе са здзіўленнем слухалі яго. He думалі, каб на гэтай брэнкале можна было так прыгожа іграць. А Шчур сёк кавалак за кавалкам. Тое, што не мог выціснуць з інструмента, дарабляў мімікай, рухамі рук і цела. Пачаў, акампануючы сабе на балалайцы, спяваць па-беларуску:

Дзяўчыненька, сэрца мое,
Як прыемна ліца твое!
He так ліца, як ты сама,
I ў паперах упісана.

Шчур, зіркаючы салодкімі вачыма на дзяўчат, спяваў далей:

Як я сяджу каля цебе,
Дык жа ж мыслю, што я ў небе!
Як я цебе пацалую,
Тры дні ў губе цукар чую!

Дзяўчаты пырскаюць смехам, штурхаюцца лакцямі, Шчур з пачуццём спявае далей. Спявае песню за песняй, іграе полькі, вальсы, маршы і нейкія ўласныя імправізацыі. He думаў, што з яго такі артыст. Цэлы дзень забаўляў нас усіх, а вечарам, пасля яды, пачаў збірацца ў дарогу.

Мацей запрашаў Шчура, каб прыходзіў, калі будзе мець вольны час. Я пайшоў праводзіць яго. Па дарозе расказваў мне местачковыя навіны. Непадалёку ад лесу затрымаўся. З паўгадзіны яшчэ размаўлялі і курылі папяросы. У нейкі момант Шчур міргануў мне вокам:

— А паненкі там у цябе клёвыя! Дзеўкі як печы!

— Так, так…

— Ты падваліся да якой. Будзе табе весялей.

— Неяк не да таго…

— Дык зрабі, каб было таго… Дзяўчаты аж пішчаць. Гараць. Ногі заціскаюць, а ты глядзіш. Падумаюць, што калека!

Хутка развіталіся, і Шчур спяшаючыся пайшоў па дарозе, што вяла на тракт, а я вярнуўся на хутар. Застаў усіх за сталом. Доўга яшчэ размаўлялі і смяяліся, прыгадваючы жарты і апавяданні Шчура.

Адзін з братоў узяў у рукі балалайку і пачаў іграць на ёй. Аднак у яго руках інструмент зноў стаў паспалітым брынкалам.

Словы Шчура пра дзяўчат абудзілі ў мяне да іх цікавасць. Пачаў уважлівей і інакш, чым раней, сачыць за імі. Штораз больш падабаюцца мне. Маюць ладныя, карыя вочы, бялкі якіх аддаюць сінявой, зацяняюць іх густыя доўгія павейкі. Вусны малыя, выразныя, шчокі ружовыя, зубы выдатныя, і павінны быць цудоўна збудаваныя. З усё большай зацікаўленасцю аглядаю дзяўчат. Яны адчуваюць гэта. Заўважыў у іх пэўнае какецтва: хочуць мне спадабацца. Але як яны падобныя! Нават розніца ва ўзросце сціраецца.

У той вечар мы пайшлі спаць досыць позна.

Мне прысніліся «Ваньки-встаньки». Яны мелі карыя вочы з сіняватым адлівам бялкоў. Смешна нахіляліся і рухалі вуснамі.

2

Незадоўга перад Калядамі браты Даўрыльчукі пачалі рыхтавацца ў дарогу за граніцу. Мацей і Базыль прывезлі шмат тавару з мястэчка. Гэтага хопіць больш чым на дзесяць ношак. Тавар танны: мужчынскія і жаночыя свэтры, шалі, панчохі, хром, скура на падэшвы. Аднак на тым тавары добра зараблялі, бо на яго вялікі попыт у Саветах.

Мы пасартавалі тавар і прырыхтавалі пяць ношак. У дарогу пойдуць тры браты, я і Кася. He хацелі яе браць, аднак яна ўперлася, што абавязкова пойдзе, паколькі ўжо не раз насіла з братамі кантрабанду праз граніцу. Урэшце Мацей дазволіў ёй. Зараз чакаем толькі спрыяльнага надвор’я.

Праз некалькі дзён пасля дастаўкі тавару пачалася лёгкая завея.

— Калі снегавіца не сунімецца да вечара, дык вырушым сёння ў дарогу, — сказаў мне Базыль.

— Напэўна, не перастане! — жвава адказаў яму.

I сапраўды, завея не толькі не сцішылася, а наадварот, памацнела. Калі незадоўга да змяркання я выбег за браму, то апынуўся ў каламутнай хмары са снегу, у якой знікалі прыкметы мясцовасці. А лес, які быў адсюль на адлегласці двухсот крокаў, не мог увогуле разгледзець. Змерзнуўшы, вярнуўся ў хату. Там рыхтавалі для нас вячэру.

У час вячэры панаваў паважны, амаль урачысты настрой. Уся сям’я была ў зборы. На разагрэў і за поспех выпілі па шклянцы гарэлкі. Потым пачалі апранацца ў дарогу. Браты і Кася нацягнулі белыя, хатняга вырабу, тоўстыя суконныя парткі, вырабленыя на белы колер кажухі і белыя шапкі са штучнага каракуля, такія, якія зімовай парой насілі салдаты царскай арміі. Мацей прынёс з «каморы» гэткі самы кажух і шапку для мяне. Апратка была вельмі зручная: лёгкая, цёплая, яна не адрознівалася ад снежнай белі наваколля.

Браты і Кася развітваліся з астатнімі сямейнікамі. Я рабіў тое самае. Паціскаў моцныя далоні Мацея, Ганны і іх дачок.

— Дай Божа шчасця! — казалі мне ўсе.

Непадалёку ад стадолы мы выйшлі ў поле і патанулі ў снежнай замеці. Першым ішоў Базыль, за ім — Сымон, трэцяя Кася, потым я; наш паход замыкаў Ігнась. У дарозе я трымаў правую руку за пазухай, на рукаятцы зараджанага парабелума, які купіў мне Шчур, бо маю ранейшую зброю забрала паліцыя пры арышце ў Калішанак. У левай кішэні я меў пяць запасных магазінаў і ліхтарык.