Каханак Вялікай Мядзведзіцы - Страница 76

Старэйшаму сыну, Базылю, 30 гадоў, сярэдні — Ігнат, на два гады маладзейшы, а Сымону — 25 гадоў. Базыль выглядае няўклюдным мядзведзем — вонкава цяжкаваты і марудны, аднак за гэтым хаваецца вялікі спрыт і магутныя фізічныя здольнасці. Ігнась — больш зграбны, аднак таксама атлетычна збудаваны. З усіх братоў Сымон самы шчуплейшы, больш «далікатны». Магчыма, менавіта таму з’яўляецца пестунком маці.

Сясцёр чацвёра — Кася, Алена, Магдзя і Насця. Узрост ад 18 да 24 гадоў. Усе падобныя адна на другую і аднолькава апранутыя. Часамі мне цяжка іх адрозніць: усе налітыя, рослыя, круглатварыя, вочы карыя, валасы цёмныя.

Калі Лорд вёў мяне да Даўрыльчукоў, сказаў, што тыя таксама займаюцца перамытніцтвам. На савецкім баку ў прыграніччы маюць сваякоў і зрэдку носяць туды тавар. Аднак за ўвесь час майго побыту ў Даўрыльчукоў яны не хадзілі за граніцу ані разу. Запытаўся пра гэта ў Сымона, з якім мне лягчэй, чым з астатнімі, было размаўляць. Адказаў, што зараз не пара. Я троху сумую без працы, але цярпліва чакаю яе… Калі мы разам з Лордам прыйшлі на хутар, сябра прывітаўся з усімі, а пасля — ужо па абедзе — звярнуўся да Мацея, кажучы, што ёсць да яго важная справа.

— Ну, дзеці, — прамовіў Мацей, — схадзіце паглядзіце, ці ўсё ў нас у парадку!

Сыны і дочкі неўзабаве выйшлі з хаты.

— Вось, дзядуля, — сказаў Лорд, — хачу вас папрасіць, каб вы прынялі на зіму гэтага хлапца. Ён мой друг. У мястэчку жыць не можа, бо паліцыя хоча ўзяць яго на кручок… за кантрабанду… У вас яму было б найбольш надзейна.

— Хай сабе застаецца. Толькі ў нас няма выгод. Жывём па-сялянску.

— Ён да ўсяго «прызвычаены». Што вы ясцё, тое і ён з’есць. А як хлопцы пойдуць з таварам у дарогу, то спатрэбіцца вам. Добра ведае гэтую справу… стары кантрабандыст…

— Хай застаецца. Месца хопіць, хлеба таксама, а паліцыя да мяне не ездзіць. Суседзяў таксама няма… не данясуць…

Тады я ўмяшаўся ў іх размову:

— За ўтрыманне я магу заплаціць. Грошай у мяне дастаткова.

Адразу ўбачыў, што павёў сябе нетактоўна. Паглядзеўшы мне ў вочы, Мацей злёгку ўсміхнуўся і вымавіў:

— На грошы я не ласы. Меў і магу мець пад дастаткам, але не ганяюся за імі. Ты, хлопча, прыхавай для сябе. Спатрэбяцца, яшчэ малады!

— Даруйце. He хацеў вас пакрыўдзіць.

— Нічога. Мяне не абразіш, я да гэтага не прыткі. Для добрага чалавека ўсё і задарма зраблю, а дрэннага, хай ён з золата будзе, у вочы бачыць не хачу!

Увечары, развітаўшыся, Лорд разам з Базылём вырушыў у мястэчка. Паабяцаў прыходзіць час ад часу, або прысылаць Шчура. Пайшоў правесці іх. He заўважылі, як дайшлі да Душкава. Там развіталіся, і я, папрасіўшы Лорда часцей прыходзіць, пабег па дарозе да хутара.

Назаўтра Базыль вярнуўся. Прынёс мне вялікі пакунак і ліст ад Лорда.

Адклаўшы набок пасылку, пачаў чытаць ліст:

...

Прывітанне, Вар’ят!

Ведаю, што табе сумна ў Даўрыльчукоў, але ты пацярпі. Да вясны, можа, штосьці прыдумаем. У мястэчка ты не прыходзь, бо цябе зноў апыляць. Трымайся Даўрыльчукоў — там мяліна надзейная, мураваная. А калі будзе штосьці патрэбна, прышлі Базыля.

Альфрэд распытвае пра цябе ў паўстанцаў, але ніхто не ведае, дзе ты. Учора ў Гінты Анёл аддубасіў яму скуру — Альфрэд адбіў у яго Зоську Колбаўшчанку. Цяпер Анёл, нібы д’ябал, зацяўся на таго. Кажа, што выверне яго подшыўкай наверх. Бэльку Альфрэд ужо пусціў кантам. Цяпер з яе смяюцца: называюць салдаткай.

Табе там сумна, але і нам не весела. У дарогу не ходзім. Хлапцы робяць гранды: штодня б’юцца. Размаўляў са Шчурам. Ён сказаў, што прыйдзе да цябе пасля нядзелі.

Я купіў тут усялякай дробязі. Хусткі аддай кабетам, а рэшту — як хочаш.

Пятрок Філосаф пытаўся пра цябе. Сказаў яму, што ты здаровы і жывеш у добрым месцы. З Юлікам Вар’ятам дрэнна. У яго сухоты. Да вясны, напэўна, не дацягне. Каўкне. Шкада хлапца.

А больш нічога новага няма. Калі нешта будзе, дык напішу табе.

Ну, заставайся.

У пакунку было пяць вялікіх ваўняных жаночых хустак, дзевяць пляшак спірытусу, некалькі кілаграмаў цукерак, ангельская люлька, шмат тытуню і папяросаў.

Адну хустку я аддаў гаспадыні, астатнія — дзяўчатам. Яны спачатку не хацелі браць тыя прэзенты. Малодшая, Насця, вымавіла:

— Як татка захоча!

Тады Мацей кажа:

— Ты што, хочаш, каб я ў бабскай хустцы хадзіў?

Усе рассмяяліся, і дзяўчаты прынялі падарункі. Мацею на памяць я даў люльку. Агледзіўшы яе, ён прамовіў:

— Старая люлька, як старая жонка: верная і надзейная, але і маладая часам спатрэбіцца! — і міргануў вокам сынам.

Зноў смех.

Вечарам за сталом выпілі дзве бутэлькі разведзенага вадой спірытусу. Усё адбылося спакойна, без галасу. Я частаваў мужчын гарэлкай, а дзяўчат, паколькі ад гарэлкі наадрэз адмовіліся, цукеркамі.

Так я пачаў жыццё ў Даўрыльчукоў…

Праз тыдзень, у нядзелю, мяне адведаў Шчур. He чакаў яго. Увайшоў у хату, калі мы абедалі. З сабой меў ладны пакунак. Паклаў яго на лаву каля сцяны, потым скінуў шапку з галавы і пачаў казаць, паціраючы далоні:

— А я так спяшаўся, так спяшаўся! Думаю сабе: паспею на абед ці не?.. Я до лыхы і до міхы едыны! У мяне ж так: да работы — кажух апранаю, а есці — кашулю скідаю!

На тварах прысутных бачу ўсмешкі: што за такі весяльчак? А Шчур вітаецца са мной і з прысутнымі, пачынаючы ад гаспадара. Усе зразумелі, што гэта мой сябра. Гаспадар запрашае за стол. Шчур сядае ля мяне і кажа далей:

— Я такі, як мала хто, на яду слых маю: што ні дай — усё зайграю! Струблю як гляну: капусту дык капусту — абы тлусту! Гарох — наемся так, што — ох! ох!