Каханак Вялікай Мядзведзіцы - Страница 119

К оглавлению

119

— Апранайся, Бэрка!

Станогі, спяшаючыся, апрануўся. Я зрабіў некалькі крокаў у бок тракта, пасля павярнуўся да яго і сказаў:

— Чаго стаіш? Можаш ісці!

Бэрка падняў з зямлі кій і хацеў падацца ў дарогу. «Так, грошы ў кіі: не забыўся пра яго!» Тады я сказаў:

— Пачакай!

— Чаго спадар хоча?

Я наблізіўся да яго і вымавіў:

— Колькі зараз гадзін?

— He ведаю… Можа, чацвёртая…

— Чацвёртая? Так позна!.. Ну, дык дай мне гэты кій. Баліць мне нага… Можаш ісці.

Выняў з рукі Станогі кій і, пакінуўшы жыда на дарозе, пайшоў у напрамку Душкава. Бэрка застаўся на ўзлеску і доўга глядзеў мне ўслед. Пра што ён думаў? Быў перакананы, што я не ведаю аб большых грошах у кіі і меркаваў, што дзе-небудзь яго кіну. He вывеў яго папярэдне з той думкі. Гэта была мая помста за так шмат праведзеных у чаканні яго начэй.

Шкада, што не было са мной Шчура і я нават не меў магчымасці паведаміць яму пра тое, што разабраўся са Станогім…

Сум па ім сціснуў мне сэрца. Дзе ён зараз? Што робіць мой бедны, звар’яцелы сябра, які часам меў такое добразычлівае сэрца?

Калі потым на мяліне ў бровары я асцярожна разлупіў нажом кій, дык знайшоў у выдзяўбленым яго асяродку 60 стодаляравых банкнотаў. Увогуле забраў у Станогі 7400 даляраў. Гэтае павелічэнне майго капіталу зусім не пацешыла мяне. З ахвотай аддаў бы тыя грошы за магчымасць апынуцца хоць на некалькі хвілін разам са Шчурам.

* * *

Усцяж вандрую паграніччам. Я ўсімі пакінуты. Няма аніводнага сябра. Аднаго разу пайшоў на мяліну ў Краснасельскі лес, дзе некалі хаваўся разам з Грабаром і Шчурам. Гола тут, пуста і холадна. Усё заслаў тоўсты слой пажоўклых лістоў. Няма тут нікога… нават майго старога сябра… рыжага ката з адсечаным хвастом.

Усё хаджу па паграніччы. Атручвае мяне смутак. З’ядае неспакой.

Выходжу на тракт. Вецер гоніць па ім пажоўклыя мокрыя лісты. Тэлеграфныя слупы стаяць сумныя, змоклыя, цёмныя…

Ідзе зіма. Адчуваю ў паветры яе подых. Незадоўга ляжа белая сцежка!..

Тую ноч я правёў у лясной глушы непадалёку ад другой лініі. Падняў уверх вялізныя, срабрыстыя ад старасці, доўгія, па чатыры метры, лапы яліны і залез над яе… Там панавала цішыня. Пахла смалой і цвіллю. Меў сухую пасцель з шматгадовага шыльніку. Тут было суха і цёпла ў найцяжэйшыя зімы.

Я не спаў амаль усю ноч. Наведвалі мяне розныя прывіды. Бачыў незвычайныя рэчы. Чуў галасы жывых і памёршых людзей… У гэтую ноч я зразумеў і перадумаў шмат рэчаў, якіх не ўмею выказаць словамі, але якія жывуць ўва мне і якія ніколі не наведаюць людзей, што спяць у ложках.

У тую ноч я вырашыў назаўсёды пакінуць граніцу. Назаўтра прыпадалі ўгодкі смерці Сашкі Вэбліна. Узыход сонца таго дня быў непараўнальна прыгожы. Я глядзеў на яго з высокага пагорка на другой лініі.

На наступны дзень пайшоў у мястэчка. Хацеў развітацца з Юзікам Трафідам і Янінкай. Але іх не было дома. Там жылі незнаёмыя мне людзі. Сказалі, што Юзік Трафіда прадаў хату і разам з сястрой і маткай выехаў да сваякоў, якія жылі недалёка ад Івянца.

Тады я пайшоў да Маманта. He застаў яго ў хаце. Ён паехаў на станцыю для адбору прысланых чыгункай тавараў для крамкі, якую адчыніў у мястэчку.

Я апынуўся непадалёку ад рэстарана Гінты. З нашага салона да маіх вушэй даляталі гукі гармоніка, вясёлыя крыкі, выбухі смеху. Увайшоў туды.

Калі спыніўся пасярэдзіне пакоя з рукамі ў кішэнях на рукаятках рэвальвераў, убачыў там больш дзесяці п’яных паўстанцаў. Некаторых ведаў асабіста. Шмат каго з іх не раз затрымліваў з таварам. Раптам хтосьці крыкнуў:

— Хлопцы, гэта ж ён!.. Той…

Усе твары павярнуліся да мяне. Антось спыніў марш. У салон выбегла Гінта, здзіўленая і напалоханая нечаканай цішынёй. Убачыла мяне і пачала адыходзіць да дзвярэй.

— А… гэта спадар Уладзя!

— Так. Я. Давай адным духам пляшку гамэры і загрызці!

— За-араз…

Праз хвіліну прынесла з буфета гарэлку і закуску. Усё гэта яна паставіла на адным канцы вялікага стала, пры якім сядзелі паўстанцы. Нехта з іх хацеў пракрасціся з хаты на двор. Я выняў парабелум і паказаў яму руляй на кут.

— Марш туды!.. А вы, — звярнуўся да астатніх, — сядзець на месцы і маўчаць!

Выпіў шклянку гарэлкі. Закусіў. Потым падышоў да Антося і даў яму стодаляравы банкнот.

— Іграй «Яблычка»!

Антось бравурна зайграў «Яблычка». Я выпіў рэшту гарэлкі і закурыў папяросу. Затым кіўнуў галавой Антосю і выйшаў з салончыка, які зрабіў на мяне прыкрае ўражанне. He ўбачыў у ім ніводнага са сваіх старых сяброў, з якімі не раз весела тут забаўляўся.

Позна ўвечары пайшоў дарогай у напрамку Паморшчыны. Забраў з бровара астатнюю схаваную там зброю. Пасля накіраваўся ў напрамку граніцы. Цыганскае сонца з-за хмар кідала на Зямлю цьмяныя праменні.

Затрымаўся каля падножжа малога пагорка. Гэта была Капітанская Магіла. Узышоў на яе верх. Бачыў адсюль агеньчыкі ў вокнах хацін Вялікага Сяла на савецкім баку. Ззаду была вёска Паморшчына. Паблізу праходзіла дарога, якая вяла з Ракава да граніцы. Мне захацелася паглядзець, як выглядае канал пад насыпам… Калі ўпершыню ішоў за граніцу, сядзеў у тым канале разам з Юзікам Трафідам і іншымі сябрамі. Менавіта ў гэтым канале я адабраў разам са Шчурам і Грабаром тавар у Алінчукоў.

Падышоў да насыпу. Пасвяціў ліхтарыкам па каналу. Пуста і ціха. Перайшоў яго на другі бок, потым вярнуўся. Усеўся каля яго выйсця і глядзеў на граніцу.

Закурыў папяросу. Агонь не хаваў. «Каго буду баяцца? У мяне чатыры зараджаныя рэвальверы і адзінаццаць гранат… Цэлы арсенал зброі!»

119