Каханак Вялікай Мядзведзіцы - Страница 114

114

Крануў струны гітары і пачаў спяваць. Песня была вельмі фрывольная і смешная. У ёй з гумарам апявалася нядоля і рызыка прафесіі перамытніка. Заўважыў на некаторых тварах, асабліва ў дзяўчат, вясёлыя ўсмешкі. Шчур закончыў песню і сказаў:

— А зараз, мая дарагая Фэля…

— He твая і не дарагая! — гаркнуў Альфрэд праз стол.

Шчур прыплюшчыў вочы і вымавіў:

— Што не мая, дык твая рацыя, але што дарагая, дык мая рацыя, бо мае пасаг, на які ты ласы больш, чым на Фэлю! — паказваючы пальцам на Альфрэда, жартаўліва сказаў Шчур.

Фэля падскочыла з месца.

— Ці панове доўга мяркуюць заставацца тут? — сказала высокім непрыемным голасам. — Калі так, я адсюль пайду!

— He, — адказаў Шчур, — зараз ідзем… А на заканчэнне хачу падарыць панне Фэліцыі шлюбны прэзент, бо не спадзяюся, каб нас запрасіла на вяселле… I не прыйшлі б, — па хвіліне маўчання сказаў ён далей. — Дык вось, золата пані не трэба — бо Сашка досыць зарабіў яго для… Альфрэда, таму золата не дам. Дам пані іншы падарунак, які і Сашка з ахвотай прыняў бы.

Шчур перахіліўся праз стол і паклаў на абрус перад Фэляй гранату. Грабар зрабіў тое ж. Тады я вымавіў:

— А я падарую пані нешта іншае: напамін, які мне некалі паслаў Альфрэд. Я не пабег з ім у паліцыю, толькі паказаў Сашку, а зараз даю пані.

Паклаў каля гранат кулю ад браўнінга, якую, пасля нападу на мяне восенню 1922 года, выняў са сцяны хаты Трафідаў.

Усе маўчалі. Фэля здзіўленымі вачыма паглядала на гранаты і кулю, якія ляжалі перад ёй. Некаторыя госці разам з крэсламі адсоўваліся ад стала. А Шчур сказаў:

— Ну, хлопцы, гайда ў дарогу! Няхай яны тут смуродзяць і дзяцей плодзяць, а нас чакае чорная ноч, чорная сцежка, зялёны лес і зялёная граніца!

Мы выйшлі з памяшкання. Затрымаўшыся ў сенцах, пачуў голас Альфрэда:

— Трэба ў паліцыю!.. Што гэта такое?!. Гэта ж гранда!.. Ёсць сведкі!..

У наступную хвіліну разнёсся спакойны, нізкі, з металічнымі ноткамі голас Фэлі:

— Садзіся ж, ну, ты… ты… — не скончыла.

Мы выйшлі на вуліцу і нырнулі ў цемру лістападаўскай ночы. Я крочыў і ўсё думаў: «Які сказ рваўся на вусны Фэлі, калі казала Альфрэду?» Шмат даў бы за тое, каб даведацца! Шмат даў бы!..

14

Наша мяліна вельмі небяспечная. З усіх бакоў мы акружаны ворагамі. Навокал па дарогах, па сцежках, па лясах, па палях, па лугах лазяць зялёнкі, падпольнікі, мытнікі, сексоты, чэкісты. А мы сядзім, нібы ў гняздзе, у дасканала замаскіраванай мяліне ў нетрах Краснасельскага лесу і чакаем пачатку змяркання. Любая неасцярожнасць можа нас выдаць, а сутычка ўдзень з шматлікім непрыяцелем ўвогуле не ўсміхаецца нам, таму паводзім сябе вельмі ціха і нават не раскладваем вогнішча.

Трымаемся гэтага небяспечнага месца, паколькі мяркуем тут накрыць некалькі паўстанцкіх груп. Пункт гэты выдатны і добра намі вывучаны.

Днём пачаў ісці дробны надакучлівы дождж. Хмары засцілі неба. Была другая гадзіна. Мы ўжо не спалі. Шчур расклаў невялікі агеньчык у глыбокай яме, з якой агульнымі намаганнямі выкацілі аграмадны, асеўшы ў зямлю валун. Для вогнішча карыстаемся толькі сухім дрэвам.

Наша мяліна была акружана з трох бакоў балотам, але знаходзілася на сухім пагорку. Навокал стаялі задумлівыя, змрочныя, сівыя ад старасці яліны. Чорнымі калонамі яны пнуліся высока ўгару. Дарогу да нас, акрамя дрыгвы, загароджвалі вялізныя паваленыя дрэвы, густыя хмызнякі і завалы галля.

У нейкі момант Грабар падняўся з месца і сказаў:

— Прайдуся крыху… Прынясу вады.

Шчур кіўнуў галавой. Грабар узяў біклажку і знік за дрэвамі. З таго часу прайшла гадзіна, а Грабар не вяртаўся. Нечакана мы пачулі на поўдні, у дастаткова блізкай ад нас адлегласці, два рэвальверныя стрэлы. Шчур ускочыў на ногі:

— Наган, — вымавіў ён коратка.

Тут жа прагучала яшчэ некалькі стрэлаў.

— Парабелум! — кінуў мне Шчур. — Гэта Грабар!

Мы пабеглі нацянькі лесам у напрамку стрэлаў. Праз пятнаццаць хвілін апынуліся на ўскрайку лесу. Удалечыні была відаць страха хутара. Злева, у некалькіх сотнях метраў ад нас, я заўважыў у траве нешта чорнае. З рэвальверам у руцэ пабег туды. Убачыў мужчыну ў сялянскай вопратцы, які ляжаў на лузе. Наблізіўся да яго. Убачыў рыжую бараду, якая тырчала ўгару, шрам на левай шчацэ і скрыўленую злосную ўсмешку, што назаўсёды застыла на мёртвых, збялелых вуснах.

— Гэта… Макараў! — крыкнуў я.

Шчур нахіліўся над целам падпольніка.

— Мудрэц!.. Апрануўся як селянін! — выціснуў ён сіпата.

— А дзе ж Грабар? — запытаўся ў яго.

Мы агледзеліся навокал. Край лесу і луг былі пустымі. Шчур паклікаў:

— Грабар! Грабар!

Ніхто не адгукнуўся. Шчур, падышоўшы да трупа, падняў з зямлі наган, які ляжаў непадалёку. Агледзеў рэвальвер і вымавіў:

— Грабар павінен быць недзе непадалёку. Можа, паранены, бо забраў бы ў яго машыну.

Мы пачалі абшукваць ускраіну лесу. У адным месцы я заўважыў боты, якія тырчэлі з-за куста. Гукнуў Шчура:

— Хадзі сюды!.. Ёсць!..

Сябра прыбег да мяне. Выцягнулі з-пад куста цела, якое астывала. Шчур перавярнуў яго на спіну. Грабар быў мёртвы. Шчур доўга глядзеў на труп сябра, потым сказаў:

— Поўз да нас і сканаў.

На грудзях Грабара былі дзве кулявыя раны. Няцяжка было зразумець, што тут адбылося. Грабар выйшаў на ўскрай лесу, і, заўважыўшы селяніна, які крочыў па лузе, і не падазраючы, што гэта падпольнік, наблізіўся да яго. Калі спаткаліся, Макараў, напэўна, выхапіў з кішэні рэвальвер і загадаў Грабару, у якім адразу пазнаў перамытніка, падняць угору рукі. Тады Грабар хватануўся за зброю. Макараў стрэліў яму двойчы ў грудзі і пачаў уцякаць. А Грабар рэшткамі сіл стрэліў у яго некалькі разоў з парабелума, трапляючы ў бядро, плячо і галаву. Апошняя куля была смяротная. Пасля гэтага Грабар пачаў паўзці ў напрамку нашай мяліны. Дабраўся да куны кустоў і тут памёр ад страты крыві.

114