Неяк з адным новым знаёмым на начных прыгодах, які добра ведаў «вясёлую» подшыўку горада, я ўвайшоў у «салон», дзе было некалькі досыць прыгожых жанчын. Са здзіўленнем заўважыў там Соньку Юрлінаву, спачатку падумаў, што памыліўся, але неўзабаве пераканаўся, што гэта яна. На ёй была зялёная шаўковая сукенка з глыбокім дэкальтэ. Рукі былі зусім голыя. Выглядала маладой і апетытнай. Была вясёлай. Я надышоў да яе. He пазнала.
— У пані ёсць свой пакой? — запытаўся ў Соні.
— Так.
— Дык пойдзем.
Калі ж апынуўся ў малым пакоіку адзін на адзін з Сонькай, убачыў, што жанчына моршчыць лоб і ўважліва прыглядаецца да мяне.
Запытаўся:
— Як пані завуць?
— Лаура.
Тады сказаў ёй на «ты»:
— Добра, для ўсіх ты будзеш Лаура, а для мяне будзеш Соняй.
— А ты хто?
— Я з Ракава. Хадзіў з табой і Юрліным за граніцу. Потым не ўзялі мяне, бо страляў у мужыкоў на дрыгве паблізу Гараняў.
— Ага! Ужо пазнала!.. Гэта ж Уладзік!
— Так.
— He магла цябе прыгадаць… Так перамяніўся!..
— Уцякла ад мужа разам з Ванькам Бальшавіком?
— Так.
— Дзе ён?
У вачах Соні паказаліся слёзы.
— Кінуў мяне, халера! Забраў усё, што мела, і ўцёк немаведама куды!..
— Дык вяртайся да мужа. Ён цябе так кахае! Прыме цябе.
— Так, каб зноў пад ключом сядзець альбо лазіць па лясах… Досыць мне граніцы, бокам мне вылазіла!
— Дык лепей быць тут?
— Ну так… Што дрэннага тут?.. Гаспадыня добрая. Есці колькі хочаш. Рабіць нічога не трэба. Апранаюся як мне падабаецца. Госці мяне любяць…
Уражаны, слухаў, як хвалілася сваёй новай прафесіяй. Пасля Соня запытала мяне:
— Будзеш у мястэчку?
— Буду.
— Дык, маё золатка, не кажы там нікому, што мяне тут убачыў. He скажаш?
— Калі не хочаш, дык не скажу. Гэта мяне не абыходзіць.
Калі пазней развітваўся з ёю, зноў прасіла, дагаджальна заглядаючы ў мае вочы, каб нікому не казаў пра яе. Адчуваў у яе голасе непакой:
— He скажаш, золатка?
— Кажу, што не, дык не! I кончана!
— Ну, не гневайся.
Развітаўся. Просіць адведваць яе… Іду да Грабара. Сябра аглядае новую серыю закупак, а Шчур сядзіць у крэсле, курыць папяросу і насміхаецца з яго.
— Бачыш ты, — паказвае пальцам на Шчура. — Усеўся на мяне, як Каспар на сучку. Усё дрэнна. Усё яму не падабаецца.
— Ну, на халеру табе гэта? — кажа Шчур. — Куды падзенеш?
— Завязу ў Рубяжэвічы… Аддам маці…
— I нэсэсэр таксама? — пытаецца Шчур.
— Усё.
— Што яна будзе з ім рабіць?
— Спатрэбіцца ў гаспадарцы. Першая катэгорыя!
— Нэсэсэр замест меркі на бульбу.
— Шкада табе маіх грошай?
— Можаш іх нават выкінуць альбо спаліць!.. Мне і сваіх не шкада! — вымавіў Шчур. — Але на якога д’ябла табе ўсё гэта? Даеш зарабіць фурманам, кельнерам, швейцарам, дзеўкам — гэта разумею… Але навошта купляць усё гэта: не ведаю, не ведаю!
— Трэба даць зарабіць і фабрыкантам, — кажа Грабар і голасна пырскае смехам.
— Смяецца, як жарабец да кабылы! — кіўнуў Шчур, устаючы з мяккага крэсла і падыходзячы да вакна.
Вечарэла. У пакоі сцямнела. Святло не запальваем. Маўчым. У пэўны момант Шчур вымавіў:
— Ведаеце што, хлопцы?.. Ці не досыць гэтага?.. Зараз залаты сезон, самая работа, а мы тут забабіліся, дзеўкам валасы пад пахамі падглядаем!..
— Хопіць гэтага! Заўтра вяртаемся! — рашуча кажу я.
Грабар маўчыць.
— I я вяртаюся! — кажа Шчур.
— Ну, дык і я з вамі, — адгукаецца Грабар. — Але трэба напаследак гульнуць! — дадае жвава. — Каб іскры ляцелі. Першая катэгорыя!
Затрымаліся на ўскраіне мястэчка і адпусцілі селяніна, які прывёз нас са станцыі Аляхновічы да Ракава.
— Вы, хлопцы, пастойце тут, я схаджу да Гусяра. Даведаюся, што чуваць у мястэчку, — кажа Шчур.
— Толькі вяртайся адным духам, — адказаў Грабар.
— Добра.
Шчур знік у цемры.
He вяртаўся больш за гадзіну, а калі нарэшце прыйшоў, дык сказаў:
— Ну, хлопцы, добра, што адразу не пайшлі на пункт. Там нас ужо другі дзень чакаюць… Зрабілі вобыск… Нехта данёс, што ты хаваешся ў Кручка… Усляпую, сабакі, тыкаюць пальцамі і трапляюць! Пра мяне яшчэ нічога не ведаюць… Толькі цябе шукаюць!.. Ну, і яго, — Шчур кіўнуў галавой на Грабара. — Але не ведаюць, хто ён такі.
— Што зараз рабіць? — запытаўся я ў Шчура.
— Ведаю адно месца… Мяліна мураваная і пункт добры… Толькі там трэба ці-і-ха…
— Дык вядзі туды!
Абмінаючы мястэчка, берагамі рэчкі выйшлі на поле. Доўга прабіраліся па вузкіх сцежках каля Іслачы. Затым, ідучы па палях нацянькі, наблізіліся да вялікага мураванага, але крыху разбуранага гмаху.
— Што гэта? — запытаўся ў Шчура.
— Бровар… Тут зараз вёска Паморшчына. А да мяжы як рукой падаць. He раз пакідаў тут тавар і сам кімарыў.
Шчур падышоў да аднаго вакна ў тыльнай сцяне бровара, які зараз не дзейнічаў, і без напругі выцягнуў з фрамугі вялікі, нагледжаны раней і вырваны ломам жалезны крук. Пасля ён адхіліў ваканіцу і загадаў нам залазіць усярэдзіну. Мы апынуліся ў невялікай прыбіральні, дзверы з якой вялі ў іншыя памяшканні і да самога бровара. Прыкмеціў у адным куце магутны кацёл, а ў другім вялізную бочку, у якой пры патрэбе можна было б і затанцаваць у дзве пары. Зазірнулі ў сярэдзіну той бочкі. Было там шмат сала, вядро і некалькі пляшак ад гарэлкі — рэшткі даўняга гаспадарання Шчура. Паклалі ў бочку прынесеныя з сабой рэчы. Шчур прынёс для нас з недалёкай рэчкі вядро вады. Пасля мы накіраваліся ў лес, да хутара маці Кручка. Я адшукаў ліпу, у якой хавалі зброю, выняў з дупла рэвальверы, набоі, нажы, паясы, торбы і ліхтарыкі. Забралі з сабой зброю і рэчы.