Каханак Вялікай Мядзведзіцы - Страница 101

101

Прастую нацянькі лесам у кірунку дарогі, якая вядзе да Затычына. Здалёк разносяцца глухія, цяжкія подыхі грымотаў. Набліжаюцца ўсё бліжэй да граніцы. Вецер зрываецца і нясецца ўгары па верхавінах дрэў, напаўняючы лес галасістым шумам.

Змяркаецца. Ледзь адшукваю дарогу між дрэвамі. Неспадзявана, як лань вылятае на луг, так на лес ападае доўгая зялёная бліскавіца. Нізка, нібы з-пад зямлі, гучыць гром і цяжкімі хвалямі плыве ў змрок… Другая бліскавіца, жоўтая — калыхае паветра… Трэцяя — чырвоная, выбухае як ракета… Чацвёртая — жоўтая, далёка прабівае змрок… Пятая — белая, зрывае ноч з зямлі, і нейкі пэўны момант я выразна бачу кожны камель, кожную галінку, кожны лісток… А пасля маланкі ляцяць бесперапынку. Пераплятаюцца. Абганяюць адна другую. Імчацца ўслед і раскідаюць паміж дрэвамі струмені святла…

Паветра дзівосна калышацца… цяжка гудзіць… Дрэвы хістаюцца…

Навальніца… Вецер ламае галіны і кідае на зямлю дрэвы. Бліскавіцы ўшчэнт разбіваюць наймагутнейшыя хвоі, яліны і бярозы. Лес трымціць…

Крочу ўсё наперад. Зверху на галаву ляціць галлё. Недзе справа і злева падаюць паламаныя дрэвы. Угары мігцяць маланкі. Трывожны пошум лесу зліваецца са свістам ветру і гукам грому.

Я трымаю ў руцэ ліхтарык, але, каб свяціць, ён не патрэбны. Бліскавіцы безупынку раз’ясняюць дарогу.

Нарэшце выбіраюся на ўзлесак. Полем іду ў некалькіх дзесятках метраў ад апошніх дрэў. Так бяспечней. He прыцісне мяне зламанае дрэва, не стукне, злятаючы з вышыні, надламаны сук.

Пачынаецца залева. Па палях плывуць ручаі вады. Неўзабаве я наскрозь мокры. Спрабую ліхтарык. Ужо сапсаваўся. Тады вымаю з кішэні наган і з двума рэвальверамі ў руках іду наперад. Стараюся ўзбіцца на тракт. Інакш у такое надвор’е не здолеў бы адшукаць патрэбны напрамак.

Нарэшце знаходжу дарогу. Доўга вывучаю яе, перш чым адважваюся ісці наперад. Баюся, каб не апынуцца на памылковым шляху.

Крочу наперад. Зброя напагатове. Пад дажджавой завесай чапаю далей па бясконцых лужынах. Паабапал дарогі ў рвах нясуцца рэчкі вады. «Што зараз робіць кот?.. Ад маёй лясной схованкі — будана з вогнішчам, — напэўна, не засталося і следу».

Іду трактам усё наперад і наперад. Мінаю адзін за другім некалькі мастоў. Лічу іх. Паблізу павінен быць мост на другой лініі. Спыняюся і слухаю, але праз хвіліну рухаюся далей. «Ці можна што-небудзь распазнаць у гэтай буры гукаў!»

Узыходжу на мост. Паволі, увесь у напружанні, трымаючы пальцы на ўзведзеных курках рэвальвераў. Крочу наперад. «Можа, вось тут каля мяне нехта ёсць!» Ад неспадзяванкі ледзь не валюся. Мала заставалася, каб не стрэліў. Затрымліваюся і дакранаюся нагой да нечага мяккага. Гэта згублены мяшок з сенам.

Рухаюся далей. Дарога пнецца ўгару па слізкім схіле пагорка. Ад граніцы мяне аддзяляе кіламетр шляху. Крок за крокам марудна ступаю наперад. У нейкім месцы, напэўна, паблізу ад граніцы, гляджу на фасфарычныя стрэлкі гадзінніка. Дзесятая гадзіна. Праз гадзіну, калі ўсё будзе добра, дабяруся да пункта.

Адчуваю, што недзе побач граніца. Сыходжу з тракту ўлева і хутка заходжу па пояс у ваду, пераходжу занадта моцную плынь ручая, які ўсё павялічваецца. Праз некалькі гадзін ён ператворыцца ў рэчку.

Нарэшце падыходжу да мястэчка. Крочу па Менскай вуліцы, пасля па Рынку, а адтуль на Слабаду. Яшчэ праз паўгадзіны набліжаюся да нашай хаты. Залажу на страху і стукаю ў дзверы, якія вядуць на падстрэшак. Праз хвіліну далятае голас Грабара:

— Хто там?

— Я. Уладзік.

Дзверы паспешна адчыняюцца. Залажу на гарышча. На перавернутай уверх дном скрыні гарыць свечка. Каля яе на меншай скрынцы сядзіць Шчур. Перад ім стаяць бутэлькі і закуска. Шчур радасна вітаецца са мной:

— Нібы ведаў, калі прыйсці. Гаварылі пра цябе. Хацеў сёння падацца за табой, але надарылася пільная справа ў мястэчку, дык адклаў на заўтра…

— Дайце што-небудзь выпіць і з’есці, — кажу сябрам, — бо згаладаўся.

Спяшаючыся выпіваю шклянку гарэлкі і заядаю тоўстым кавалкам шынкі. Пасля, калі збольшага супакоіў голад, скінуў з сябе мокрую апратку, бялізну, абутак і апрануў усё сухое.

Шчур сказаў мне, што Павук пасля першага разу зрабіў перапынак, бо ў гандляроў няма тавару і таму чакаюць транспарту з Вільні.

— Дык дарэмна там сядзеў! — кажу Шчуру.

— He… гэта спатрэбіцца пасля… Даведаўся лепей, як сланы ходзяць!..

Далей Шчур вымае з партманета і дае мне 1960 даляраў. Мая доля з апошніх нашых спраў. Зараз у мяне, разам з тым, што даў на захаванне Петруку, было больш за 4000 даляраў. Для мяне гэта значная лічба. Мог бы зрабіць так, як некалі раіў Сашка: спыніць працу і пераехаць у вялікі горад, каб там пасяліцца на сталае жыхарства. Задумваюся над гэтым, але Шчур перапыняе мае разважанні. Жвава выкладае нам праекты будучай работы. Запальваецца, пагражае кулакамі паўстанцам і ўзбуджае нас сваім настроем.

Выпілі яшчэ шклянку сівухі — за поспех і паклаліся спаць. Шчур з-за залевы не вярнуўся ў мястэчка, а застаўся з намі начаваць. Сказаў мне, што параненага паўстанца лечаць пакрыёма ў мястэчку і што група, з якой ён ішоў, вярталася без грошай і кантралёра.

Курылі папяросы і доўга паціху размаўлялі. Над намі шалела навальніца…

Я заснуў. У тую ноч мне сніліся сланы… не афрыканскія і не індыйскія, а нашы, пагранічныя, якіх старыя фартоўцы пагардліва называюць паўстанцамі. Сачыў за імі, гнаў, лавіў. Дапамагаў мне ў тым вялікі рыжы кот з адсечаным хвастом і падзёртымі вушамі.

10

Аднойчы Шчур прыйшоў на пункт раней, чым мы разлічвалі. Залез на гарышча, зачыніў за сабой дзверцы і ўрачыста вымавіў:

101