Каханак Вялікай Мядзведзіцы - Страница 99

Уважліва гляджу ў глыб ночы. Левую нагу паставіў на ўскрай рова. Бачу цёмны абрыс, які рухаецца. Прапускаю. На мосце грымяць крокі. Слушна мяркую, што гэта выпушчаны «на зман» перамытнік. Праз крокаў дзесяць сунецца рэшта групы. Крочаць нядбала, шаргочуць нагамі і робяць значны шум. Уласна таму, што не ўмеюць ціха хадзіць, паўстанцаў празвалі «сланамі».

Параўняліся са мной. Наперадзе заўважаю цёмную постаць дужага мужчыны. Думаю — «машыніст» і кідаю ў цемру сноп жоўтых праменняў. Адначасова крычу:

— Стой! Рукі ўгору!

Адбылася дзіўная рэч. Разнесліся перапалоханыя воклічы, і цёмная маса з ценяў кінулася ў кусты, на другі бок дарогі, адкуль у тую ж хвіліну бліснуў ліхтарык і пачуўся голас Шчура:

— Стой! Валіся!

Ззаду паўтарыў той жа загад Грабар. Але паўстанцаў ахапіла паніка. Бягуць, валяцца, стукаюцца аб дрэвы, паўзуць. Страляючы з рэвальвераў, крычым «Стой!», але гэта ўзмацняе паніку.

Шукаючы машыніста, свячу ліхтарыкам навокал. Заўважаю ў некалькіх дзесяткаў крокаў ад сябе высокага плячыстага мужчыну, які хаваецца за дрэвамі. Бягу за ім. Ашукваючы яго, свячу ліхтарыкам убок, жадаючы, каб той стукнуўся аб дрэва. Але ён шчасліва пазбягае гэтага. Даганяю яго. Свячу ўніз, яму пад ногі. Выбіраю зручны момант і скачу на яго. Той зваліўся на зямлю.

— Падымайся! — кажу.

Устаў.

— Рукі ўгору! — вымавіў, навёўшы яму на асветленыя ліхтарыкам грудзі рэвальвер.

Нечакана перамытнік робіць бліскавічны рух. Ледзь паспеў адскочыць, бо ён хацеў вырваць у мяне з рукі зброю. Б’ю яго ў жывот. Тады пачынае ўцякаць. Зноў ганюся за ім. Здзіўляюся яго адвазе. Калі б не жорсткая дамоўленасць не забіваць без апошняй патрэбы, даўно б застрэліў яго. А сапраўдны стражнік стрэліў бы, нават не гонячыся, калі б на першае папярэджванне перамытнік не спыніўся.

Ганюся ўслед. Зноў валю на зямлю. Кажу падняцца. Перамытнік яшчэ раз паспрабаваў выхапіць у мяне рэвальвер, а калі не атрымалася, пачаў уцякаць.

Гэта мяне шакіруе. He магу зразумець, чаму так безразважліва ўцякае, рызыкуючы загінуць. Зноў збіваю яго на зямлю. Тады хапаю ў зубы ліхтарык, а левай рукой, трымаючы за каўнер курткі, падымаю ўгару. Парабелум трымаю ў правай руцэ. Выводжу яго на дарогу, і мы крочым у напрамку моста. Там здалёк бліскаюць ліхтарыкі сяброў. Неспадзявана мой арыштант моцна б’е кулаком мне ў бок і кідаецца з дарогі направа. Мой ліхтарык зваліўся на дарогу. Добра, што не сапсаваўся. Падняўшы яго і адчуваючы яшчэ боль у баку, пагнаўся за машыністам. Мяне ахоплівала ўсё большая злосць.

— Стой! Стой, бо заб’ю! — крычу ў часе бегу.

Ён уцякае далей. Тады, амаль датыкаючыся рукуяткай парабелума яго пляча і не спыняючы пагоню, націскаю курок. Стрэлу не адбылося. Упершыню здарылася са мной такое, бо заўсёды лічыў парабелум дасканалай зброяй. Спяшаюся, хаваю ў кішэню рэвальвер і на бягу выцягваю наган, які гэтым разам узяў з сабой. Гэты ніколі не падводзіць. Крычу:

— Стой! Апошні раз!.. Бо страляю!..

Ён не спыніўся. Я стрэліў, нацэліўшыся ў левую руку вышэй локця. Той грымнуўся на глебу, як толькі прагучаў стрэл, і пачаў лямантаваць дзікім голасам:

— О-го-го-го-го!

Мне здалося, што гэта больш падобна на выбух радасці або покліч, чым на крыкі роспачы. А ён дзёрся далей. Крычаў страшэнным голасам, які падхапіла рэха і разнесла далёка па лясах.

— О-го-го-го-го!..

Я адчуваю, што бялею. З’яўляецца жаданне стрэліць яму ў лоб, каб спыніць гэты жахлівы крык. Чаму ён так лямантуе? He ад болю ж! З асабістага вопыту ведаю, што болю адразу не чуваць. I рана неглыбокая. А можа, ад роспачы, што не можа ўцячы?

— Падымайся, — крычу на яго.

He зварухнуўся з месца, яшчэ мацней лямантуючы:

— О-го-го-го-го!..

Між дрэў бліснуў ліхтарык. Нехта падыходзіў да нас. Гэта Грабар. Нахіляецца над параненым.

— Што з ім? — пытаецца ў мяне.

— He хацеў стаяць! Некалькі разоў спрабаваў уцякаць! Стукнуў мяне. Хапаўся за рэвальвер… Прастрэліў яму руку.

— А чаму адразу пілюлю яму не ўсунуў? Гульню знайшоў! Ён бы з табой не цацкаўся!

Грабар звярнуўся да параненага:

— Ну, падымайся! Умомант. Бо ўрэжу ў лоб і труп абшукаю!

Машыніст падняўся і, нахіліўшыся ўлева, пайшоў да дарогі.

Падышлі да мастка недалёка ад паляны. Заўважыў тут двух людзей, што ляжалі на зямлі. Гэта былі паўстанцы, якіх злавіў Шчур пад кустамі, дзе разлічвалі схавацца ад пагоні. Абшукалі іх. Нічога не мелі. Пачалі вельмі ўважліва абшукваць майго. Пры ім знайшлі толькі 10 рублёў золатам і некалькі срэбных рублёў. Гэтая акалічнасць зрабіла на нас вялікае ўражанне.

— Навошта ўцякаў, халера! — лаяўся Грабар. — Хацеў кулю атрымаць?

Пасля запыталіся ў сланоў, ці забяруць з сабой параненага, і адпусцілі іх. Яны вельмі ўзрадаваліся. Ведучы пад руку параненага, яны адышлі дарогай у напрамку граніцы.

Пад час гэтага выпадку Шчур хаваў твар у цень і не размаўляў. Нягледзячы на бутафорыю (начэпленыя вялікія рыжыя вусы), баяўся, каб яго не апазналі.

Маючы вольную хвіліну, я агледзеў парабелум, каб даведацца: чаму ж не стрэліў. Прычына была неспадзяваная для мяне. Рэвальвер знаходзіўся ў поўным парадку, толькі, дужаючыся са сланом, выпадкова забяспечыў яго. Таму не стрэліў.

На гэты раз нам не пашанцавала. Нічога не зарабілі і групу не разбілі, а толькі паранілі чалавека. Калі я абшукваў, заўважыў, што яго рука цэлая, а куля прабіла збоку мяса на левай частцы грудной клеткі.

Ката я знайшоў крыху пазней у рве. He напалохалі яго ні крыкі, ні стрэлы, ні беганіна, ні бляскі ліхтарыкаў. Гэта, напэўна, вельмі дасведчаны коцік, які перажыў шмат у сваім жыцці і якога цяжка было чым-небудзь здзівіць альбо застрашыць.